Folat Eksikliği Anemisi: Belirtileri, Tedavisi

Folat eksikliği anemisi, kişinin vücudunda düşük düzeyde folat veya B-9 vitamini bulunduğunda ortaya çıkar. Folat, kırmızı kan hücrelerinin oluşturulması ve doğuştan sakatlıkların önlenmesi gibi birçok bedensel süreçte hayati bir rol oynar.

Bir kişide yeterli folat bulunmadığında, belirtileri arasında yorgunluk, halsizlik ve soluk cilt bulunan anemi gelişir.

İnsanlar günlük folat ihtiyaçlarını folattan zengin besinler tüketerek veya vitamin takviyesi alarak karşılayabilirler.

Bu yazıda folat eksikliği anemisinin nedenlerini, semptomlarını ve komplikasyonlarını araştırıyoruz. Ayrıca bu durumun nasıl önleneceğini ve tedavi edileceğini de tartışıyoruz.

Folat eksikliği anemisi nedir?

Folat, vücut dokularına oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin oluşturulması için gereklidir.

Folat eksikliği, vücudun yeterli sayıda kırmızı kan hücresi oluşturamadığı bir durum olan anemiye yol açar. Folat eksikliği anemisi birçok farklı anemi türünden biridir.

Bir kişinin yeterli miktarda kırmızı kan hücresi yoksa, organ ve dokuları yeterli oksijen alamaz ve vücudu verimli çalışamaz.

Folat folik asit farkı nedir? Bu yazıya da göz atabilirsiniz

Sonuç olarak yorgunluk, kas güçsüzlüğü ve soluk cilt gibi klasik anemi semptomları yaşayabilirler.

Diyet ve takviyelerle yeterli miktarda folat almak, folat eksikliği anemisini önlemenin en iyi yoludur.

Folatın sentetik formuna folik asit denir. Folik asit birçok doğum öncesi vitamin, multivitamin ve B kompleks vitaminlerinde bulunur ve ayrıca ayrı bir vitamin takviyesi olarak da mevcuttur.

Folat eksikliği nedenleri nelerdir?

Bir kişi folat içeren gıdaları yeterli miktarda tüketmezse folat eksikliği ortaya çıkabilir. Ancak sağlıklı ve dengeli beslenen kişilerde bile folat eksikliği gelişebilir.

Folat eksikliği anemisinin nedenleri şunlardır:

• Folat açısından zengin gıdaları yeterince yememek
• Çölyak hastalığı veya inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) gibi vitamin emilimini engelleyen bir hastalık veya duruma sahip olmak
• Alkol folat emilimini engellediği ve vücudun folatı çok hızlı atmasına neden olduğu için alkol kullanım bozukluğuna sahip olmak
• Hamile olmak vücudun folat talebini artırır
• Folat emilimini engelleyen veya folat seviyelerini düşüren bir ilaç almak
• Metilentetrahidrofolat redüktaz (MTHFR) gen varyantına sahip olmak, çünkü bu durum vücudun hem folatı vücutta aktif formuna dönüştürme hem de kullanma becerisine müdahale eder.
• Tüm B vitaminleri gibi folat da suda çözünür ve bu da vücudun onu depolayamayacağı anlamına gelir. Böbrekler idrardaki fazla folatı dışarı atar.

Sonuç olarak, diyetleri yeterince folat içermiyorsa veya emilimini engelleyen bir sağlık durumu varsa, insanlar sadece birkaç hafta içinde folat eksikliği yaşayabilirler.

Vücut bunu depolayamadığı için herkesin her gün önerilen miktarda folat alması gerekir. Özellikle hamile olan veya hamile kalma ihtimali olan kadınlar için önemlidir.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve Amerikan Kadın Doğum Uzmanları ve Jinekologlar Koleji dahil olmak üzere büyük sağlık kuruluşları, doğurganlık çağındaki kadınların her gün folik asit takviyesi almasını önermektedir.

Bu tavsiyeyi veriyorlar çünkü düşük folat seviyeleri, doğuştan beyin ve omurilikte ciddi sakatlıkları olan bir bebek sahibi olma riskini artırıyor.

Folat Eksikliği Belirtileri

İlk başta, kişide folat eksikliği anemisinin belirgin semptomları olmayabilir, ancak durum daha şiddetli hale geldikçe insanlar şunları fark edebilir:

• Zayıflık
• Sersemlemiş hissetmek
• Yorgunluk
• Odaklanmada zorluk
• Sinirlilik
• Baş ağrısı
• Ağrılı bir dil
• Ağızda veya dilde yaralar
• Hamile kadınlarda spesifik nöral tüp defekti olan bir bebeğe sahip olmak

Hamilelikte belirtiler

Fetus geliştikçe DNA oluşumu için folat gerekli olduğundan, kadınların hamilelik sırasında daha yüksek miktarda folata ihtiyacı vardır.

Folat eksikliği fetüs ve plasentadaki normal hücre bölünmesine ve büyümeye müdahale ederek doğum anormalliklerine yol açabilir.

Bir kadın hamilelik öncesinde ve hamilelik sırasında yeterli miktarda folat almazsa, bebeğinde beyin ve omurilik sorunları olan ciddi nöral tüp defektleri gelişebilir.

Nöral tüp defektleri şunları içerir:

Fetüsün beyninin ve kafatasının bazı kısımlarının eksik olduğu anensefali
Omurganın, sinirlerin veya her ikisinin anormallikleriyle sonuçlanan spina bifida

Folat eksikliği aynı zamanda bebeğin düşük doğum ağırlığına da neden olabilir. CDC, doğurganlık çağındaki her kadının, folat açısından zengin gıdalar yemenin yanı sıra 400 mikrogram (mcg) folik asit alması gerektiğini belirtiyor.

Hamile kalmayı planlamayan kadınların bile folik asit takviyesi alması gerekir çünkü:

CDC’ye göre ABD’deki tüm gebeliklerin neredeyse yarısı kasıtsızdır.
Folat eksikliğinden kaynaklanan doğum anormallikleri hamileliğin çok erken dönemlerinde, genellikle kadın hamile olduğunu bile bilmeden ortaya çıkar.
Önerilen folat miktarını yalnızca beslenme yoluyla elde etmek zor olabilir

Folat eksikliği teşhisi

Doktorlar folat eksikliği anemisini yalnızca semptomlarına bakarak teşhis edemezler. Düşük demir veya düşük B-12 vitamini seviyelerinden kaynaklanan anemi de dahil olmak üzere birçok farklı anemi türü mevcuttur ve benzer semptomlara sahip olabilirler.

Genellikle doktorların folat eksikliği anemisini teşhis etmek için kan testi kullanması gerekecektir. Kandaki folat konsantrasyonunun ölçülmesi, kişinin vücudunda yeterli folat olup olmadığını ortaya çıkarabilir.

Folat eksikliği anemisi olan bir kişide kan testi, megaloblast adı verilen anormal şekilli ve olgunlaşmamış kan hücrelerini de ortaya çıkarabilir.

Bu olgunlaşmamış kırmızı kan hücreleri aşırı büyüktür ve vücuda verimli bir şekilde oksijen sağlayamaz. Bir kan testi kişinin megaloblastlara sahip olduğunu gösteriyorsa, bu, kişinin folat veya B-12 vitamini eksikliğine sahip olduğunun güçlü bir göstergesidir.

Komplikasyonlar

Folat eksikliği, vücudun organlarını ve dokularını gerekli oksijenden mahrum bırakabilen megaloblastik anemi gibi kırmızı kan hücrelerinde sorunlara yol açabilir.

Hamilelik sırasında kadınlarda folat eksikliği anemisi, gelişmekte olan fetüste beyin ve omurilikte ciddi anormallikler veya düşük doğum ağırlığı gibi sorunlara yol açabilir.

Folat eksikliği tedavisi

Folat eksikliği olan kişilerin folik asit takviyesi alması gerekebilir. Doktor, kişinin ihtiyaçlarına bağlı olarak hap veya enjeksiyon reçetesi yazabilir.

Folat eksikliği anemisi olan doğurganlık çağındaki kadınlar hamile kalmayı planlıyorlarsa doktorla konuşmak isteyebilirler.

Bazı durumlarda kadın, folat düzeyleri normale dönene kadar hamileliği ertelemeye karar verebilir.

Herhangi bir takviye almadan önce bir sağlık uzmanıyla konuşmak önemlidir.

Bazı araştırmacılar aşırı miktarda folik asit almanın B-12 vitamini eksikliğini maskeleyebileceğini öne sürdü. Bu nedenle doktor daha yüksek bir doz önermediği sürece günde 1.000 mcg’den fazla almayın.

Folat eksikliğinin önlenmesi

Folik asit takviyesi almak ve sağlıklı beslenmek birçok folat eksikliği anemisi vakasını önleyecektir.

Folat eksikliği açısından risk faktörleri olan kişiler, almaları gereken folik asit miktarını doktora danışmalıdır.

Bir kişi ayrıca folat açısından zengin veya üreticilerin folik asitle zenginleştirdiği gıdaları yiyerek folat eksikliği anemisini önleyebilir.

Folat içeren gıdalar

Folat, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok gıdada doğal olarak bulunur:

• Ispanak
• Marul
• Brüksel lahanası
• Kuşkonmaz
• Avokado
• Fasulye
• Turunçgiller
• Brokoli
• Fındık, ay çekirdeği, ceviz
• Karaciğer (özellikle dana) ve böbrek
• Yumurta
• Pancar

İnsanların folik asit gereksinimlerini karşılamalarını kolaylaştırmak için, 1998’den itibaren Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), gıda üreticilerinin zenginleştirilmiş ekmek gibi standartlaştırılmış zenginleştirilmiş tahıl ürünlerine folik asit eklemesini şart koşuyor.

Üreticilerin sıklıkla folik asitle takviye ettiği ürünler arasında unlar, kahvaltılık gevrekler ve diğer tahıl ürünleri yer alır. Bu güçlendirilmiş gıdalar diyette iyi bir folik asit kaynağıdır.

Bir kişi folat eksikliği anemisini erken evrelerde teşhis edip tedavi ederse, genellikle uzun vadeli herhangi bir sorunla karşılaşmaz.

İnsanlar genellikle folat eksikliğini diyetlerinden yeterli miktarda folat alarak veya vitamin takviyesi alarak tedavi edebilir ve önleyebilirler. İnsanlar folik asit içeren multivitaminleri seçebilir veya sadece folik asit takviyesi alabilirler.

İnsanlar folik asit takviyelerini eczanelerde bulabilir veya çevrimiçi markalar arasında seçim yapabilir:

Komplikasyonları önlemek için kadınların hamilelik öncesi ve sırasında folik asit gereksinimlerini karşıladıklarından emin olmaları gerekir.

Folik Asit Nedir? başlıklı makalede daha fazla bilgi bulabilirsiniz.

Demir İçeren Besinler: Demir Eksikliği Nasıl Giderilir?