Dünya genelinde en yaygın görülen sağlık sorunlarının başında gelen diyabet, kontrol altında tutulmadığında başka sağlık sorunlarına yol açabilir. Peki, Tip 1 Tip 2 arasındaki farklar nelerdir?

Diyabet nedir?

Halk arasında genel olarak şeker hastalığı olarak tabir edilen Diabetes Mellitus, genel olarak kanda glukoz (şeker) seviyesinin normalin üzerine çıkması, buna bağlı olarak normalde şeker içermemesi gereken idrarda şekere rastlanmasıdır.

Tip 1 diyabet nedir?

Tip 1 diyabetiniz varsa pankreasınız insülin üretmez veya çok az insülin üretir. İnsülin, kan şekerinin enerji olarak kullanılmak üzere vücudunuzdaki hücrelere girmesine yardımcı olur. İnsülin olmadan kan şekeri hücrelere giremez ve kan dolaşımında birikir. Yüksek kan şekeri vücuda zarar verir ve diyabetin birçok semptomuna ve komplikasyonuna neden olur.

Tip 1 diyabet bir zamanlar insüline bağımlı veya gençlik diyabeti olarak adlandırılıyordu ancak her yaşta gelişebilir.

Tip 1 diyabet, tip 2’ye göre daha az yaygındır  ; diyabetli kişilerin yaklaşık %5-10’u tip 1’e sahiptir.

Tip 1 diyabetin sebepleri nelerdir?

Tip 1 diyabetin otoimmün bir reaksiyondan (vücudun yanlışlıkla kendisine saldırması) kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu reaksiyon pankreasta insülin üreten beta hücreleri adı verilen hücreleri yok eder. Bu süreç, herhangi bir semptom ortaya çıkmadan önce aylarca veya yıllarca sürebilir.

Bazı kişilerde tip 1 diyabet geliştirme olasılığını artıran belirli genler (ebeveynlerden çocuğa aktarılan özellikler) bulunur. Ancak birçoğu bu genlere sahip olsa bile tip 1 diyabete yakalanmayacaktır. Çevredeki bir virüs gibi bir tetikleyici de tip 1 diyabetin gelişmesinde rol oynayabilir. Diyet ve yaşam tarzı alışkanlıkları tip 1 diyabete neden olmaz.

Tip 1 diyabet belirtileri nelerdir?

Tip 1 diyabet semptomlarının fark edilmesi aylar veya yıllar alabilir   . Tip 1 diyabet semptomları sadece birkaç hafta veya ay içinde gelişebilir. Semptomlar ortaya çıktıktan sonra şiddetli olabilirler.

Bazı tip 1 diyabet semptomları diğer sağlık durumlarının semptomlarına benzer. Tip 1 diyabet hastası olabileceğinizi düşünüyorsanız kan şekerinizi test ettirmek için doktorunuza başvurun. Tedavi edilmeyen diyabet çok ciddi, hatta ölümcül sağlık sorunlarına yol açabilir.

Tip 1 diyabet için risk faktörleri,  prediyabet ve tip 2 diyabet kadar net değildir. Ancak araştırmalar aile geçmişinin rol oynadığını gösteriyor.

Tip 2 diyabet nedir?

Tip 2 diyabet çoğunlukla 45 yaşın üzerindeki kişilerde gelişir, ancak giderek daha fazla çocuk, genç ve genç yetişkin de bu hastalığa yakalanmaktadır. Diyabetin en yaygın türü olan Tip 2 diyabet, kan şekeri olarak da adlandırılan kan şekerinizin çok yüksek olması durumunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Kan şekeri ana enerji kaynağınızdır ve çoğunlukla yediğiniz yiyeceklerden gelir. Pankreas tarafından üretilen bir hormon olan insülin , glikozun enerji için kullanılmak üzere hücrelerinize girmesine yardımcı olur. Tip 2 diyabette vücudunuz yeterince insülin üretmiyor veya insülini iyi kullanamıyor. Daha sonra çok fazla glikoz kanınızda kalır ve yeterli miktarda glikoz hücrelerinize ulaşmaz.

Tip 2 diyabet neden olur?

İnsülin, pankreasınız tarafından üretilen ve kan şekerinin enerji olarak kullanılmak üzere vücudunuzdaki hücrelere girmesine izin veren bir anahtar görevi gören bir hormondur. Tip 2 diyabetiniz varsa hücreler insüline normal şekilde yanıt vermez; buna insülin direnci denir . Pankreasınız hücrelerin yanıt vermesini sağlamak için daha fazla insülin üretir. Sonunda pankreasınız buna ayak uyduramaz ve kan şekeriniz yükselir, bu da prediyabet ve tip 2 diyabet için zemin hazırlar. Yüksek kan şekeri vücuda zarar verir ve kalp hastalığı ,  görme kaybı ve böbrek hastalığı gibi diğer ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir .

Tip 2 diyabet belirtileri nelerdir?

Tip 2 diyabet  belirtileri genellikle birkaç yıl içinde gelişir ve fark edilmeden uzun süre devam edebilir (bazen hiçbir belirti görülmez). Semptomları tespit etmek zor olabileceğinden,  risk faktörlerini bilmek ve bunlardan herhangi birine sahipseniz kan şekerinizi test ettirmek için doktorunuza başvurmak önemlidir. Genellikle şu belirtiler ortaya çıkar;

Aşırı susuz hissetmek

Sık idrara çıkmak (Özellikle geceleri)

Kesik ve yaraların uzun süre iyileşmemesi

Çok sız acıkmak

Halsizlik

Unutkanlık

Tip 2 diyabet tedavisi var mı?

Tip 2 diyabetin tedavisi yoktur. Ancak beslenme ve egzersizle Tip 2 diyabetinizi yönetebilir, bu hastalığın başka sağlık sorunlarına yol açmasını engelleyebilirsiniz.

Tip 2 diyabeti olanlar;

Doymuş yağlardan uzak durmalı,

Düşük kalorili beslenmeli,

Tahıl, tekli doymuş yağlar, meyve ve sebze olmak üzere dengeli öğünler tüketmelidir.

Bazı insanlar için tip 2 diyabet sadece agresif kilo kaybı ve egzersizle kontrol edilebilir. İlaç tedavisi gerekli olsa bile diyet ve egzersiz diyabetin kontrolünde önemini koruyor.

Tip 2 diyabet için kullanılan ilaçlar ise şöyle:

Metformin: Oral metformin, tip 2 diyabet tedavisinde ilk tercih edilen ilaç olmaya devam ediyor. Jenerik olarak mevcuttur, bu nedenle çok uygun fiyatlıdır. Ayrıca metformin tek başına kullanıldığında hipoglisemiye (düşük kan şekeri) neden olmaz. En sık görülen yan etkiler karın rahatsızlığı ve düzensiz bağırsak alışkanlıklarıdır.

Glukagon benzeri peptid 1 (GLP-1) reseptör agonistleri: Bu ilaçlar, pankreasın daha fazla insülin üretmesini teşvik etmek için bağırsağın doğal olarak ürettiği bir maddenin etkilerini taklit eder. Bu ilaçlar aynı zamanda midenin boşalmasını da yavaşlatır, bu da kişilerin daha uzun süre tok hissetmesine neden olabilir. Örnekler arasında liraglutid (Victoza), semaglutid (Ozempic) ve dulaglutid (Trulicity) bulunur.

Sodyum-glikoz ortak taşıyıcı 2 (SGLT2) inhibitörleri: Bu ilaçlar böbreğin şekeri yeniden emme yeteneğini bloke ederek çalışır. Diüretik görevi görürler ve böbrek üzerinde başka etkiler yaratırlar; bu da onları muhtemelen kalp hastalığını önlemede ve kan basıncını düşürmede etkili kılan şeydir. Örnekler arasında empagliflozin (Jardiance), canagliflozin (Invokana) ve dapagliflozin (Farxiga) bulunur.

insülin

ip 2 diyabet, pankreasın insülin direncini yenmeye yetecek kadar insülin üretemediği durumlarda gelişir. İlerlemiş tip 2 diyabette veya glikoz seviyelerini sıkı bir şekilde kontrol etmek isteyen kişiler için insülinin günde bir defadan fazla ve daha yüksek dozlarda kullanılması gerekebilir.

Hem çok uzun etkili insülini hem de çok kısa etkili insülini içeren tedavi planları genellikle kan şekerini kontrol etmede en başarılı olanlardır. Çok kısa etkili insülin, yemekle birlikte kan şekeri seviyesindeki ani yükselişin kontrol altına alınmasına yardımcı olmak için yemeklerle birlikte kullanılır. Bir kişi düzenli olarak yemek yemiyorsa, çok kısa etkili insülin özellikle yararlı olabilir.

İnsülinin en endişe verici yan etkisi düşük kan şekeridir (hipoglisemi). Genel belirtiler ani güçsüzlük, terleme, kendini iyi hissetmeme ve sağlıklı düşünememektir. Bununla birlikte, düşük seviyeli diyabeti olan kişiler, kan şekeri seviyesi tehlikeli derecede düşük olsa bile bu semptomları hissetme yeteneğini kaybedebilir.

Diğer ilaçlar

Kan şekeri seviyesini kontrol etmeye yardımcı olan ilaçlara ek olarak, tip 2 diyabetli kişiler sıklıkla riski azaltan veya diyabet komplikasyonlarının başlangıcını yavaşlatan başka ilaçlar da alırlar. Bunlar aşağıdaki ilaçları içerir:

Böbrek hastalığının kötüleşmesini yavaşlatın: Kişi bir SGLT2 inhibitörü almıyorsa, bir anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörü veya anjiyotensin reseptör blokeri (ARB) almayı düşünmelidir.

Kolesterol: Tüm şeker hastaları kolesterollerini düşürmek için genellikle statin ilaçlarından biri olan ilaçları almayı düşünmelidir.

Tansiyon: Diyabet hastaları, yaşam tarzı değişiklikleriyle iyileştirilemiyorsa yüksek tansiyonu kontrol altına almak için ilaç kullanmalıdır.

Kalp krizlerine karşı önlem: Diyabetli kişiler günlük düşük dozda aspirinden fayda görebilir.

Tip 1 Tip 2 diyabet farkı nedir?

Diyabet, zamanla kalp, kan damarları, gözler, böbrekler ve sinirlerde ciddi hasara yol açan, yüksek seviyelerde kan şekeri (veya kan şekeri) ile karakterize edilen kronik, metabolik bir hastalıktır. En yaygın olanı, genellikle yetişkinlerde görülen ve vücut insüline dirençli hale geldiğinde veya yeterli insülin üretemediğinde ortaya çıkan tip 2 diyabettir.

Son 30 yılda tip 2 diyabetin prevalansı her gelir seviyesindeki ülkelerde çarpıcı biçimde arttı. Bir zamanlar juvenil diyabet veya insüline bağımlı diyabet olarak bilinen Tip 1 diyabet, pankreasın kendi başına çok az insülin ürettiği veya hiç insülin üretmediği kronik bir durumdur. Diyabetle yaşayan insanlar için insülin de dahil olmak üzere uygun fiyatlı tedaviye erişim, hayatta kalmaları için kritik öneme sahiptir. Diyabet ve obezitedeki artışın 2025 yılına kadar durdurulması yönünde küresel olarak kabul edilmiş bir hedef var.

Dünya çapında yaklaşık 422 milyon insan diyabet hastası olup bunların çoğunluğu düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır ve her yıl 1,5 milyon ölüm doğrudan diyabete bağlanmaktadır. Diyabetin hem vaka sayısı hem de prevalansı son birkaç on yılda istikrarlı bir şekilde artmaktadır.

Diyabet tipleri nedir? Diyabet ülkemizde en çok görülen sağlık sorunlarının başında gelir. Diyabetin belirtileri birbirinden farklı türleri mevcut. Peki, kaç tip diyabet vardır?

National Türk öneriyor: OTC ilaç kullanırken dikkatli olun!