Serum hastalığı nedir? SSLR ile farkı ne?
Serum hastalığı ve serum hastalığı benzeri reaksiyonlar (SSLR'ler) benzer sendromlardır. Detaylarıyla serum hastalığı nedir?
Yabancı bir maddeye maruz kalmak bu koşullarda anormal bir bağışıklık tepkisine neden olur. Bu makalede serum hastalığı nedir sorusuna yanıt veriyoruz.
Serum hastalığını ve SSLR’leri spesifik alerjik reaksiyon türleri olarak düşünebilirsiniz.
Bununla birlikte, belirtileri ve altta yatan nedenleri açısından gıda veya mevsimsel alerjiler gibi daha aşina olabileceğiniz diğer alerjilerden farklıdırlar.
Bu makale serum hastalığı ile serum hastalığı benzeri reaksiyonlar (SSLR) arasındaki farkı açıklayacak ve her birinin nedenlerini ve tedavilerini anlamanıza yardımcı olacaktır.
Serum Hastalığı ve Serum Hastalığı Benzeri Reaksiyonlar
1905 yılında iki çocuk doktoru ilk kez serum hastalığı sendromunu tanımladı.
O dönemde (antibiyotiklerin icadından önce) bilim insanları difteri gibi bulaşıcı hastalıklara yönelik tedaviler geliştirmişlerdi.
Bu tedavilerde, bu hastalıklardan kurtulmuş atlardan alınan serum kullanıldı.
Bilim insanları serumu, atın enfeksiyonlara karşı bağışıklık tepkisinin bir bileşeni olan antitoksin adı verilen bir proteine erişmek için kullandı.
Daha sonra bunu, semptomlarından kurtulmalarına yardımcı olmak veya hastalıkları önlemek için belirli hastalıklardan muzdarip insanlara verdiler.
Bu, hastalığın tedavisine yardımcı olmasına rağmen, bazı kişilerde tedaviden bir veya iki hafta sonra başlayan yan etkiler görüldü. Buna sonunda serum hastalığı adı verildi.
Serum hastalığı belirtileri;
- Döküntü
- Eklem ağrısı
- Ateş
Ancak bazı kişilerde üçü de olmayabilir. Baş ağrısı, mide rahatsızlığı, kas ağrıları ve bulanık görme gibi daha az görülen diğer belirtiler de ortaya çıkabilir.
Özellikle, serum hastalığı olan kişiler genellikle yaşamı tehdit eden alerjik reaksiyonlar (anafilaksi), nefes almada zorluk ve spesifik alerjisi olan kişilerde görülen diğer semptomları geliştirmezler.
Bu spesifik serum artık difteri tedavisinde nadiren kullanılmaktadır.
Ancak bilim insanları, diğer yabancı proteinlerin de bazı insanlarda benzer reaksiyonları tetikleyebileceğini öğrendi.
Serum Hastalığı Benzeri Reaksiyonlar
Sonunda bilim insanları, serum veya yabancı proteinlerden oluşmayan bazı diğer maddelerin de benzer semptomları tetikleyebileceğini buldu.
Bunlara serum hastalığı benzeri reaksiyonlar adı verildi.
Bu reaksiyonlar yaşamı tehdit edici değildir ve genellikle ateş olmadan ortaya çıkar.
Ayrıca maruziyetten sonraki beş ila 10 gün arasında da ortaya çıkabilirler ve çocuklarda yetişkinlere göre daha sık görülürler.
SSLR semptomları viral bir enfeksiyondan veya bir antibiyotiğin tamamlanmasından sonra gelişebilir ve tipik olarak şunları içerir:
- Kaşıntılı döküntü (kurdeşenlere benzer şekilde ortaya çıkar)
- Eller, ayaklar veya yüz şişmesi
- Eklem sertliği ve ağrı
“Serum hastalığı” ve “serum hastalığına benzer reaksiyonlar” terimleri sağlık kuruluşları ve bilimsel literatür tarafından tutarsız bir şekilde kullanılmaktadır.
Ancak kullanılan terminoloji çoğu durumda bir fark yaratmaz çünkü serum hastalığı ve SSLR benzer belirtiler, teşhislere ve tedavilere sahiptir.
Serum Hastalığı ve SSLR Nedenleri
Bilim adamları farklı alerjik reaksiyonları, bağışıklık sisteminin ilgili kısımlarına ve ortaya çıkan semptomlara göre farklı türlere ayırmışlardır.
Örneğin mevsimsel alerjilerden, burun akıntısından ve göz kaşıntısından sorumlu olan alerji türü, tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonu olarak sınıflandırılır.
Tip 3 aşırı duyarlılık reaksiyonu serum hastalığına neden olur.
IgG antikoru olarak bilinen bağışıklık hücreleri tarafından yapılan bir bileşeni içerir.
Bu antikorlar yabancı maddelerden gelen antijenlere bağlanabilir.
Antijenler, tip 3 aşırı duyarlılık reaksiyonunda birçok antikorla birlikte kümeler halinde kilitlenebilir.
Bu kümeler cilt ve eklemler gibi yerlere sıkışıp bağışıklık sisteminin diğer kısımlarını tetikleyebilir ve semptomlara neden olabilir.
Serum hastalığının ve SSLR’nin kafa karıştırıcı başka bir yönü de klasik serum hastalığının basit bir tip 3 aşırı duyarlılık reaksiyonu olmasıdır.
Bunun tersine, SSLR’ler mikroskop altında bakıldığında aynı karmaşıklıkları üretmezler.
Bilim insanları SSLR’lerde anormal bağışıklık tepkisini neyin tetiklediğini tam olarak anlayamıyor.
Tetikleyiciler
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere serum hastalığı veya SSLR’ler için çeşitli potansiyel tetikleyiciler vardır:
- Bazı antibiyotikler insanların küçük bir yüzdesinde SSLR’yi tetikleyebilir. Belirtiler kişi tedavi sürecini tamamladıktan sonra başlayabilir.
- Rituxan (rituximab) gibi biyolojik maddeler (biyolojik ajanlar), canlıların bileşenleriyle yapılan tedavilerdir ve serum hastalığını tetikleyebilir.
- Kuduz aşısı veya bazı grip aşısı türleri gibi bazı aşılar, nadir durumlarda serum hastalığına veya SSLR’lere neden olabilir.
- Hepatit B gibi bulaşıcı hastalıklar, yabancı bir antijene yanıt olarak bu reaksiyonlara neden olabilir. Enfeksiyona bağlı semptomlara ek olarak serum hastalığı yanıtı da ortaya çıkar.
- Böcek veya örümceklerin ısırıkları veya sokmaları da serum hastalığına veya SSLR’ye neden olabilir. Antivenin adı verilen yılan ısırığı tedavisi de bunu tetikleyebilir.
Serum Hastalığı veya SSLR’ler Ne Kadar Sürer?
Semptomların şekli ve zaman çizelgesi, sağlık kuruluşlarının serum hastalığını veya SSLR’leri teşhis etmesine yardımcı olur.
Ancak klinisyenlerin serum hastalığını veya SSLR’yi teşhis etmek için kullanabilecekleri tek bir testi yoktur.
Sağlık uzmanınız serum hastalığınız olduğundan şüpheleniyorsa belirtilerinizin diğer olası nedenlerini dışlamak için ek kan testleri isteyebilir.
Diğer hastalıklar ekarte edildikten sonra serum hastalığının neden olma ihtimali artar.
Ancak serum hastalığının belirtileri tanı ve tedavi olmaksızın bile genellikle birkaç hafta içinde kaybolur. Kronik bir hastalık değildir ve belirtiler tekrarlamaz.
Mümkün olduğunca tetikleyici maddeye gelecekte maruz kalmaktan kaçının. Maddeyle yeniden karşılaşırsanız, ilk maruziyetinizden sonra daha hızlı ortaya çıkabilecek başka bir semptom nöbeti yaşayabilirsiniz.
Serum Hastalığının ve SSLR’lerin Tedavisi
Tedavi yaklaşımı serum hastalığı ve SSLR’ler için aynıdır. Mümkünse ilk adım, semptomları ortaya çıkaran ilacın durdurulması gibi tetikleyici ajanın ortadan kaldırılmasıdır.
Bazı tedaviler şunlardır;
- Advil veya Motrin (ibuprofen) gibi ağrı kesici ilaçlar
- Semptomları azaltmak için Benadryl (difenhidramin) gibi antihistaminikler
- Prednizon gibi steroidler
Magnezyum eksikliği (hipomagnezemi) belirtileri neler?
Sitikolin ne işe yarar? İşte faydaları