Çinko eksikliği kimlerde olur? Dr. Mustafa Atasoy anlatıyor

YouTube’daki Fonksiyonel Tıp Akademisi kanalı ile toplum sağlığı için paylaşımlarda bulunan Dr. Atasoy’un çinko hakkında söyledikleri;

Çinko nedir?

Çinko vücutta en önemli birkaç mineralden biri. Vücutta 200’den fazla enzimi destekleyen, daha doğrusu 200’den fazla enzim için şart olan bir kofaktör görevini görüyor.

O yüzden çinko gerçekten çok önemli bir mineral. Biz burada bunun teknik detaylarına inmeden çinkoyu nerelerden alabiliriz eksikliği nasıl belli olur ne tür çinko alıp da kullanmalıyız ya da
kimler bu konuda destek almayı düşünmeli, bunları işleyeceğiz.

Çinko aslında hayvansal ve bitkisel birçok besinde bulunuyor. Daha ağırlıklı olarak hayvansal besinlerde bulunur.

Hangi yiyecekler çinko açısından zengindir?

• Et
• Kabuklu deniz ürünleri
• Baklagiller
• Kuru yemişler
• Tam tahıllar
• Mantarlar

Protein eksikliği kısaca söyleyecek olursam belki en sık olarak yaşlılarda protein ve çinko eksiği açısından uyanık olmak gerekiyor. Bunu söylemek lazım.

Çinko gerçekten birçok sistemde çok önemli ama endokrin sistem, bağışıklık yanıtı ve yara iyileşmesinde esas olarak rol alıyor.

Endokrin sistemde hormon üretiminde her zaman rol alır. Bağışıklık yatında rol alır, yara iyileşmesinde rol alır.

Eksikliğinde iştahsızlık, gelişme geriliği, tat duyusu kaybı, yara iyileşmesinde bozulma, cilt ve tırnak lezyonları, alopesi, oligosperm ve impotans görülür.

Bunlardan ne anlıyoruz? Aslında hızlı çoğalan hızlı birbirinin yerine yenisi gelen hücrelerde örneğin saçta, ciltte, sindirim sisteminin içini döşeyen hücrelerde bölünme için DNA replikasyonunda önemli bir rol aldığı için çinko bu hücrelerde özellikle etkileniyor çinko eksiği açısından.

Oligospermi ve impotans yani hormonal sorunlar özellikle erkekte impotans ve oligospermi yani sperm sayısında azalma izlenebiliyor

Ama işin doğrusunu söyleyecek olursak bu aşağıdakiler karşımıza çıktığında başka sebeplere de birçoğu bağlı olabilir ve aynı zamanda bunların ortaya çıkması için çinko eksikliğinin gerçekten çok ileri düzeylere varması gerekir.

Onun için biz daha uyanık olacak olursak kimler çinko açısından eksik olduğunu düşünmeli?

Çinko kimlerde eksiktir?

• Alkolikler
• Ülseratif kolit ve crohn hastalığı olanlar
• Kronik böbrek ve karaciğer hastaları
• Diyabet hastaları
• Kanser hastaları
• Kronik stres ve depresyon yaşayanlar
• Kronik ishal
• Yaygın yanıklar
• Veganlarda çinko alımı eksiktir
• Hamileler

Çinkonun vücuttan kaybı esas olarak dışkıyla olur. Sindirim enzimlerinin kendileri de zaten hep çinko içerir orada dökülen hücrelerin içinde bol miktarda çinko kaybı olur.

Peki destek alacak olduğumuzda hangi tür çinkoyu seçelim ve içindeki neye dikkat edelim?

Aslında içinde çinko bakır oranı 10’a 15 olmalı bu iyi bir oran.

Vücutta çinko ile bakır arasında belli bir oran var. Bu oranı pek bozmamak lazım. Yani 10-15 miligram çinkoya karşılık 1 miligramlık bakır almak fena bir fikir değil. Bunun da alacağımız desteğin içinde bulunması doğrudur.

Çinko eksikliği düşünülüyorsa bir kişide günde 50-60 miligramlık dozları ikiye, üçe bölerek kullanabiliriz.

Aslında yıllar boyu böyle kullanmaya gerek yok. Çünkü korunma için eksiğinden günde 20-30 miligram almak yeter de artar bile.

Ülkemizde ne yazık ki bazı yönetmeliklerle çinkoyu 10-12 miligramdan fazla koymak yasak. Halbuki örneğin yurt dışında, Amerika’daki destek ürünlerde 50-60 miligram rahatlıkla görebiliyorsunuz.

10-12 miligramın üstüne çıktığında hemen büyük zarar olacağından değil çünkü çinkonun fazla verdiğinde bakır üzerine olan olumsuz etkisi nedeniyle bağışıklıkta gösterdiği olumsuz etkiler ilk belirtiler olarak böyle lenfosit hücreleri üzerinde ancak günde 300 miligram gibi dev dozlarla haftalarca aylarca sürdükten sonra görülmüş.

O yüzden günde 50 60 miligramda bir şey olacağı yok ama ülkemizdeki regülasyon böyle.

Peki ne tür çinko kullanılmalı?

Özet söyleyeyim arkadaşlar net çinko sülfat ve çinko oksit bunları almayın. Bunun dışında ne alırsanız kabuldür. Yani çinko sülfat ve çinko oksitin emilimleri düşüktür.

Bunun dışında ne alsanız çinko glukonat, çinko pikolinat ne olursa fayda eder.

Çinko aldığınızda eğer mümkünse midenizi rahatsız etmiyorsa bunu aç karnına boş mideye almak, mideye oturmasın diye koca bir bardak suyla almak iyidir.

Aynı zamanda bu çinkoyu aldığınızda birlikte eğer magnezyum da alıyorsanız herhangi bir nedenle, diyelim ülkemizde bulunduğu için 10 miligramlık 12 miligramlık bir çinko yuttunuz, üstüne de 500 miligramlık magnezyum toz yuttunuz. Arkadaşlar o magnezyum o çinkonun emilimine imkan bırakmaz.

Çünkü magnezyum, demir, çinko, bunlar emilmek için birbiriyle yarışırlar ve o kadar demir ya da magnezyum aldığınızda 10-12 mg çinko içeri geçemez.

Onun için bunları birbirinden ayrı olarak almak özellikle nispeten az olarak alınan çinkoyu diğerlerinden ayrı olarak almak doğrudur.

Çinko içeren besinler neler?
Cilt kuruluğunun sebebi çinko eksikliği olabilir mi? 5 tedavi yolu