Çinko eksikliği nedir? Ne zaman çinko takviyesi alınmalı?
Güçlü bir bağışıklık sistemi ve sağlıklı bir cilt için çinko son derece önemli. Çinko eksikliği yaşayanlar ise hem bu vitaminin hangi besinlerde bulunduğunu hem de takviye ürünleri kullanmalarının uygun olup olmadığını araştırıyor. İşte, çinko hakkında merak ettikleriniz...
Herkes sağlıklı bir bedene sahip olmak ister. Bu sebeple vitamin eksikliklerine karşı hangi önlemlerin alınması gerektiği sıklıkla merak edilir. Kemik sağlığından, bağışıklık sistemine kadar pek çok unsur için etkili olan çinkonun eksikliğinde ya da fazlalığında ne gibi sorunların ortaya çıktığı merak ediliyor. Peki, çinko nedir görevi nelerdir?
Çinko vitamini nedir?
Vücudunuzun her yerinde bulunan bir besin olan çinko, bağışıklık sisteminize ve metabolizma işlevinize yardımcı olur. Çinko ayrıca yara iyileşmesi ve tat ve koku duyunuz için de önemlidir.
Günlük tüketilen besinlerden genellikle vücudun ihtiyaç duyduğu çinko sağlanır. Ancak bazı durumlarda çinko eksikliği yaşanabiliyor.
Bağışıklık sistemi ve metabolik faaliyetlerde önemli görev üstlenen çinko, erişkin bireylerde toplam miktarı 2 g olarak tahmin edilmektedir. Bunun %80’ den fazlası kemik, kas, saç ve deride bulunmaktadır. Güçlü bir sinir sistemi ve bağışıklık sistemi için vücuda yeteri kadar çinko alımı sağlanmalıdır.
Çinkonun vücuda faydaları nelerdir?
Çinko doğal olarak vücuttaki hücrelerde bulunur. Hücrelerin büyümesine ve bölünmesine yardımcı olur ve enzimlerin, proteinlerin ve DNA’nın (genleriniz) aktivitesi için gereklidir. Vücut çinkoyu üretemediği için onu yediğiniz yiyeceklerden almanız gerekir. Esas olarak kas ve kemikte depolanır .
Çinko vücudun birçok fonksiyonu için önemlidir:
Bağışıklık sistemi : Vücudun enfeksiyonla savaşmak için çinkoya ihtiyacı vardır. Vücudunda yeterli çinko bulunmayan kişiler enfeksiyona yakalanma riski daha yüksek olabilir. Çocuklar ve yaşlılar daha büyük risk altındadır.
Yara iyileşmesi : Çinko cilt sağlığını destekler. Diyetinizde yeterince çinko yoksa, bu ilk başta egzamaya benzeyebilecek cilt değişikliklerine yol açabilir. Çinko takviyeleri , çok yavaş iyileşen veya iyileşmeyen yanık veya bacak ülseri olan kişilere yardımcı olmak için kullanılabilir .
Tat ve koku : Çinko, tat ve koku alabilmeniz için ihtiyacınız olan enzimlerden biri için çok önemlidir.
Yeterli çinkoya sahip olmak özellikle hamilelik sırasında ve çocukların düzgün bir şekilde büyüyüp gelişmesini sağlamak için önemlidir.
Çinko eksikliği belirtileri nelerdir?
Hamilelik , bebeklik ve çocukluk döneminde günlük çinko ihtiyacının arttığı söylenmektedir. Çoğu zaman çinko eksikliği herhangi bir tespit edilebilir semptomla ortaya çıkmayabilir. Ancak çinko eksikliği olan bir kişinin aşağıdaki gibi belirtilerle karşılaşma ihtimali yüksektir.
- Hızlı kilo kaybı
- Saç dökülmesi
- Baş dönmesi veya mide bulantısı
- Bir türlü geçmeyen ani baş ağrıları
- İyileşmeyen yaralar
- Uyku sorunları
- Koku ve tat alma duyusunun azalması
- İshal
- İştah kaybı
- Büyüme geriliği
- Zayıf bağışıklık
- Bulanık görme
Çinko eksikliği niye olur?
Diyetinizde yeterli miktarda çinko almamanız çinko eksikliğine neden olabilir. Ancak bol miktarda çinko açısından zengin gıdalar yeseniz bile çinko seviyenizi düşürebilecek bazı risk faktörleri vardır. Ayrıca bazı ilaçlar ve diğer besinler vücudunuzun çinko emilimini engelleyerek çinko eksikliği yaşamanıza neden olabilir.
Çinko eksikliğine yol açabilecek tıbbi durumlar şunlardır:
Gastrointestinal durumlar
Aşırı alkol kullanımı
Orak hücre anemisi
Diyabet
Kanser
Kistik fibrozis
Böbrek hastalığı
Çinko düşüklüğüne sebep olan diğer faktörler;
Düşük çinko içeren vejetaryen veya vegan diyeti
Demir takviyeleri (çinko emilimini engelleyebilir)
Sadece anne sütüyle beslenen bebekler (çinko takviyesine ihtiyaç duyabilir)
İlaçlar (Diüretikler , antibiyotikler ve penisilinlamin )
Çinko eksikliği hangi hastalıklara sebep olur?
- Anemi (kansızlık)
- İnfertilite (kısırlık)
- Yumurtalık kanseri
- Cilt kanseri
- Lösemi ve bağırsak kanseri gibi bazı kanser türleri
- Enfeksiyon hastalıkları
- Felç
- Kalp krizi
- Diyabet
- Obezite
- Gece körlüğü
Hangi besinler çinko içerir?
Pek çok gıda çinko içerir, ancak istiridye porsiyon başına en fazla çinkoya sahiptir: Yalnızca bir çiğ istiridyede (15 g) 5,9 mg çinko bulunur. Çinko içeren besinler şöyle:
- Kırmızı et
- Kümes hayvanları
- Deniz ürünleri
- Barbunya, nohut, mercimek
- Kuruyemiş
- Süt
- Peynir
- Yoğurt
- Kinoa
- Yulaf
- Yumurta
Vücutta çinko fazlalığı belirtileri nelerdir?
Genellikle günlük dozun üzerinde çinko takviyesi kullanan kişilerde yüksek çinko seviyeleri görülebilir. Vücutta çinko fazlalığının gösteren belirtiler şöyle:
- İshal
- Karın ağrısı
- Mide bulantısı
- Kusma
- İştah kaybı
- Baş ağrıları
Kimler çinko takviyesi kullanmalı?
Dengeli beslenerek vücudun çinko seviyesini normal düzeyde tutmak önemlidir. Ancak ishal, saç dökülmesi, akne tedavisi, grip ve soğuk algınlığı durumunda çinko takviyesi kullanılabilir. Elbette çinko takviyesi kullanmadan önce bir hekime danışmanızda yarar var.
Çinko takviyesi hangi ilaçlarla birlikte alınmaz?
Çinko takviyeleri kullandığınız diğer ilaçların etkisini azaltabilir. Bu sebeple çinko kullanırken dikkatli olmakta fayda var. Çinkonun olumsuz etkileşime sebep olduğu ilaçlar:
Antibiyotikler: Siprofloksasin (Cipro) ve tetrasiklinler gibi kinolon antibiyotiklerini çinko takviyeleriyle aynı anda almaktan kaçının . Bu antibiyotikleri çinko takviyesi almadan en az 2 saat önce veya 4 ila 6 saat sonra almanız uygun olacaktır.
Penisilamin: Çinko, penisilinlaminin emilimini azaltabilir. Çinko takviyelerini penisilinlamin almadan en az 2 saat önce veya 2 saat sonra almak en iyisidir . Benzer bir ilaç olan trientin tetrahidroklorür ( Cuvrior ) ile de etkileşime girebilir .
Diüretikler: Klortalidon ve hidroklorotiyazid gibi bazı diüretikler vücutta daha az miktarda çinkoya neden olabilir. İdrar söktürücü kullanıyorsanız çinko kullanımı öncesinde hekime danışmanız son derece önemli.
Çinko eksikliği tedavisi
