Son 20 yılda teknoloji tüm dünyada hızla gelişti. Teknolojinin gelişmesi günlük yaşantımızı, çalışma şekillerimizi etkiledi. Bilgisayar başında geçirilen uzun saatler, evden çalışma sistemi, hareketsiz hayat ve sağlıksız beslenme pek çok sağlık sorununu da beraberinde getiriyor. Aşırı kilo alımı pek çok önemli sağlık sorununu habercisi olabilir. Peki, metabolik sendrom nedir kimlerde görülür?
Metabolik sendrom nedir?
Metabolik sendrom; kalp hastalığı, felç ve tip 2 diyabet riskinizi artıran, birlikte ortaya çıkan bir grup durumdur.
Metabolik sendrom, insülin direnci sendromu olarak da isimlendiriliyor; çünkü bu hastalıktaki bulguların hemen hepsi çeşitli dokulardaki insülin reseptörlerinin iyi çalışmamasına bağlıdır. Son yıllarda şişmanlığın insülin direncine neden olmasından çok, insülin direncinin şişmanlığa neden olduğu üzerinde daha çok durulmaktadır.
Metabolik sendrom belirtileri nelerdir?
Yüksek tansiyona, yüksek trigliseritlere sahip olmak, aşırı kilolu veya obez olmak metabolik sendromun belirtileri olabilir. İnsülin direnci olan kişilerde akantoz nigrikans olabilir. Bunlar ense, koltuk altları ve göğüslerin altındaki koyulaşmış cilt bölgeleridir. Genel olarak insanlarda semptom görülmez.
Metabolik sendromun belirtileri diğer sağlık koşullarına benzeyebilir. Teşhis için bir hekimle görüşmeniz en doğrusu olacaktır.
Metabolik sendrom neden olur?
Metabolik sendroma tam olarak neyin sebep olduğuna dair yeterli veri bulunmuyor.
Birçok faktör birbiriyle bağlantılıdır. Obezite artı hareketsiz bir yaşam tarzı, metabolik sendrom için risk faktörlerine katkıda bulunur. Bunlar arasında yüksek kolesterol, insülin direnci ve yüksek tansiyon yer alır. Bu risk faktörleri kardiyovasküler hastalıklara ve tip 2 diyabete yol açabilir.
Metabolik sendrom ve insülin direnci yakından bağlantılı olduğundan, birçok sağlık hizmeti sağlayıcısı insülin direncinin metabolik sendromun bir nedeni olabileceğini düşünmektedir. Ancak yapılan araştırmalar iki durum arasında bir bağlantı tespit edemedi.
Ayrıca, kronik stresin neden olduğu hormon değişikliklerinin abdominal obeziteye, insülin direncine ve yüksek kan lipitlerine (trigliseritler ve kolesterol) yol açtığı düşünülüyor.
Metabolik sendroma katkıda bulunabilecek diğer faktörler arasında kişinin kandaki yağları (lipitleri) parçalama yeteneğindeki genetik değişiklikler, ileri yaş ve vücut yağının nasıl dağıldığıyla ilgili sorunlar yer alır.
Metabolik sendrom için kimler risk altındadır?
Metabolik sendromla yakından bağlantılı risk faktörleri şunlardır:
Yaş: Yaşlandıkça metabolik sendroma yakalanma olasılığınız daha yüksektir.
Vücut kitle indeksi
Kişisel veya ailede diyabet öyküsü: Hamilelik sırasında şeker hastası olan kadınlar (gebelik diyabeti) veya ailesinde tip 2 diyabet hastası olan kişiler metabolik sendrom açısından daha büyük risk altındadır.
Sigara içmek
Aşırı alkol tüketimi
Stres
Menopoz dönemi
Sedanter yaşam tarzı
Metabolik sendrom tanı nasıl konur?
Doktorunuz, metabolik sendrom riski taşıdığınızı veya metabolik sendroma sahip olduğunuzu düşünüyorsa fizik muayene yapacak ve kan testleri isteyecektir. Kan basıncınızı kontrol edecekler ve belinizin çevresini ölecektir.
Uzmanınız muhtemelen bu testlerden birini isteyecektir:
Lipid Paneli Testleri: Bu panel dört farklı kolesterol ölçümünü ve trigliseritlerinizin ölçümünü içerir.
Temel metabolik panel (BMP) : Bu panel kanınızdaki sekiz maddeyi ölçer ve sağlığınızın genel bir görünümünü verir.
Açlık glikoz testi
Metabolik sendrom tedavisi var mı?
Metabolik sendromu tedavi etmenin temel amacı, kalp hastalığınız ve Tip 2 diyabetiniz yoksa, riskinizi azaltmaktır. Tedavi ilaçları ve/veya yaşam tarzı değişikliklerini içerebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri, metabolik sendroma katkıda bulunan koşulları yönetmenin anahtarıdır. İşte o değişiklikler;
Sağlıklı kiloda bulunmak: Doktorunuz aşırı kiloyu kaybetmeyi denemenizi önerebilir. Bir çalışma fazla kiloların %7’sini kaybetmenin Tip 2 diyabetin başlangıcını %58 oranında azaltabileceğini ortaya çıkardı.
Düzenli egzersiz yapmak : Fiziksel aktivitenin birçok faydası vardır. İnsülin direnciyle mücadeleye yardımcı olur, kardiyovasküler sisteminizi sağlıklı tutmanıza yardımcı olabilir ve gerekirse kilo vermenize yardımcı olabilir. Fiziksel aktivitedeki herhangi bir artış faydalıdır.
Sağlıklı gıdalar tüketmek: Beslenme uzmanınız aşırı miktarda karbonhidrat yemekten kaçınmanızı (aşırı insülin üretimini teşvik eder) ve daha az sağlıksız yağ, şeker, kırmızı et ve işlenmiş nişasta yemeyi önerebilir. Bunun yerine muhtemelen daha fazla sebze, meyve, tam tahıl, balık ve yağsız kümes hayvanları içeren tam gıdalardan oluşan bir diyet önerecektir.
Kaliteli uyku: Kaliteli uyku genel sağlık için hayati öneme sahiptir. Uyku eksikliği ve uyku bozuklukları ( uyku apnesi gibi ) metabolik sendromu kötüleştirebilir veya gelişimine katkıda bulunabilir. Uyumakta sorun yaşıyorsanız doktorunuzla görüşün. Testler yapabilir ve uyku rutininizde tedavi veya değişiklik önerebilirler.
Sigaradan: Sigara içmek HDL kolesterolünüzü düşürebilir ve kan basıncınızı artırabilir. Ayrıca kan damarlarınıza da zarar vererek koroner arter hastalığına yol açabilir. Sigara içiyorsanız bırakmayı deneyin.
Stresi yönetmek : Uzun süre boyunca yüksek düzeyde kortizol (stres hormonu) trigliseritleri, kan şekerini ve kan basıncını artırabilir. Stresinizi yönetmek için egzersiz, yoga , farkındalık veya nefes egzersizleri gibi stratejiler bulun .
Metabolik sendromu yönetmek için ilaçlar ve tedaviler
Çeşitli ilaçlar ve yöntemler, metabolik sendroma katkıda bulunan durumların yönetilmesine yardımcı olabilir.
Kolesterol ilaçları: Statinler (HMG CoA redüktaz inhibitörleri), insanların kolesterollerini sağlıklı seviyelere indirmek için aldıkları reçeteli ilaçlardır.
Tansiyon ilaçları: Bu ilaçlar (antihipertansifler), kan basıncınızı çeşitli şekillerde düşüren reçeteli ilaçlardır. Örnekler arasında tiazid, ACE inhibitörleri ve kalsiyum kanal blokerleri bulunur.
Diyabet ilaçları: Bu ilaçlar kan şekerinizi düşürmek için çeşitli şekillerde çalışır. En yaygın ilaç bir biguanid olan metformindir .
Obezite cerrahisi: Bariatrik cerrahi (kilo verme ameliyatı), obezitesi olan kişilerin kilo vermesine yardımcı olmayı amaçlayan bir cerrahi operasyon kategorisidir. Diğer kilo verme yöntemleri işe yaramadıysa ve obezite sağlığınız için ameliyattan daha büyük bir risk oluşturuyorsa, doktorunuz obezite cerrahisini önerebilir.
Uyku bozukluğu tedavileri : Uyku bozukluğunuz varsa, uyku apnesi için CPAP makinesi veya uykusuzluk için uyku hapları gibi bazı tedaviler yardımcı olabilir.
Psikoterapi: Psikoterapi (konuşma terapisi), kişinin sağlıksız duygu, düşünce ve davranışlarını tanımlamasına ve değiştirmesine yardımcı olmayı amaçlayan çeşitli tedavi tekniklerini kapsayan bir terimdir. Psikoterapi, örneğin stresi yönetmenize veya yemeyle ilgili sağlıksız davranışları anlamanıza ve değiştirmenize yardımcı olabilir.
Çağımızın en büyük sağlık sorunlarının başında obezite geliyor. Obezite 7’den 77’ye kadar pek çok insanı olumsuz etkiliyor. Hem sosyal hayat hem de sağlık üzerine hayatı çekilmez hale getiren bu sağlık sorunundan tamamen kurtulmanın mümkün olup olmadığı merak ediliyor.
Metabolik sendrom nasıl tedavi edilir?
National Türk öneriyor: Obezite Cerrahisi Nedir?
