Obezite, kalp hastalığı, felç, tip 2 diyabet, artrit ve çeşitli kanser türleri gibi sağlık sorunları riskini artırır. Yeni bir çalışmada ise obezitenin beyne verdiği zararlar da ortaya kondu.
Yeni araştırmalar obezitenin beyin yaşlanmasını da hızlandırabileceğini öne sürüyor.
Araştırmacılar, obezitenin ve yüksek yağlı beslenmenin farelerin beynindeki kan damarlarına zarar verdiğini, beyin hücrelerine oksijen tedarikini azalttığını ve bilişsel gerilemeye yol açtığını buldu.
Obezite dünya çapında giderek artan bir halk sağlığı sorunu. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre 2022’de dünya çapında insanların %16’sında obezite vardı.
Bu durum genç insanlarda giderek artan bir endişe kaynağı. Dünya Sağlık Örgütü, 2022’de dünya çapında 160 milyon çocuk ve ergenin obeziteyle yaşadığını bildirdi.
Aşırı kilolu bir kişinin sağlık sorunları yaşama riski artar ve kişi ne kadar fazla kiloluysa bu riskler de o kadar artar. Obezite, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok sağlık durumunun riskini artırır:
- Kardiyovasküler hastalık (temel olarak kalp hastalığı ve felç)
- Tip 2 diyabet
- Osteoartrit gibi kas-iskelet sistemi bozuklukları
- Bazı kanserler (endometriyal, meme ve kolon)
Obezite beyin ilişkisi hakkında yeni araştırma
4-7 Nisan’da Long Beach, California’da düzenlenecek Amerikan Fizyoloji Zirvesi’nde sunulacak ve sonuçları henüz hakemli bir bilimsel dergide yayınlanmayan yeni bir çalışma, obezitenin aynı zamanda beyin yaşlanmasını hızlandırabileceğini iddia ediyor.
Oklahoma Üniversitesi Sağlık Bilimleri Merkezi Nöroşirürji Bölümü’nde doktora sonrası araştırmacı olan araştırmanın baş yazarı Dr. Sharon Negri, şunları söyledi:
“Diyet kaynaklı obezitenin, beyin damar sistemi de dahil olmak üzere vücutta yaygın etkileri olabilecek bir dizi sistemik inflamatuar tepkiyi tetiklediği biliniyor.
Obezitenin beyin damar sisteminde yaşlanmayı tetiklemesinin başlıca nedenlerinden biri, yarattığı kronik inflamatuar durumdan kaynaklanmaktadır.
Obezite beyindeki kan damarlarına zarar veriyor
Obez bireylerdeki yağ dokusu, beyin de dahil olmak üzere uzak organları dolaşabilen ve etkileyebilen, proinflamatuar sitokinler de dahil olmak üzere çeşitli biyoaktif moleküller salgılar.
Bu inflamatuar sinyaller, damar hücrelerinin yaşlanmasına katkıda bulunabilir, beyinde yaşlanmanın gelişimini kolaylaştırabilir, böylece damarların kan akışını düzenleme ve sinirsel aktiviteye yanıt verme yeteneğini bozabilir.”
Çeşitli çalışmalar, obezite veya yüksek vücut kitle indeksi (BMI) olan kişilerde serebral kan akışının azaldığını, bunun da özellikle yaşlılarda bilişsel işlevlerde bozulmayla ilişkili olabileceğini gösteriyor.
Bu son çalışmada araştırmacılar, obezitenin ve yüksek yağlı beslenmenin farelerde beyin kan damarlarını nasıl etkilediğini ve bunun bilişsel işlevler üzerinde ne gibi bir etkisi olduğunu incelediler.
Çalışmada fareler %60 yağ içeren bir diyet veya %10 yağ içeren bir diyetle beslendi.
Araştırmacılar, yüksek yağlı diyet uygulayan farelerde, düzenli diyet uygulayan farelerle karşılaştırıldığında, kan damarlarındaki endotel hücrelerinin yaşlanmasında (hücrelerin bölünmeyi bıraktığı ancak ölmediği, iltihaba neden olabilecek kimyasallar salgıladığı) bir artış gördüler.
Kayıtlı diyetisyen Kelsey Costa, “Mevcut hayvan araştırmasındaki bulgular, obezite ve sağlıksız beslenme alışkanlıklarının kan damarlarında hasar birikmesine katkıda bulunduğunu, bunun da belirli beyin bölgelerine oksijen dağıtımını azalttığını ve bilişsel bozulmayla sonuçlanabileceğini gösteriyor” dedi.
Yüksek yağlı diyet bilişsel bozulmaya yol açıyor
Yüksek yağlı diyet, farelerde yaşlanan endotel hücrelerinin sayısını artırdı ve ayrıca radyal kol su labirenti testinde (RAWM) ölçülen bilişsel işlevlerde bozulma gösterdi.
Bu yaşlanan hücrelerin önemini araştırmak için araştırmacılar, obezitesi olan yaşlı fareleri, yüksek yağlı diyetle, bu hücreleri seçici olarak öldüren Navitoclax/ABT263 ile tedavi ettiler.
Tedavinin ardından farelerde bilişsel işlevlerde iyileşme görüldü.
Araştırmada yer almayan Londra Rejeneratif Enstitüsü’nden genetik mühendisi Şebnem Ünlüişler, MNT’ye yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Obeziteye bağlı inflamasyon, damar fonksiyon bozukluğuna katkıda bulunarak potansiyel olarak bilişsel süreçleri etkileyebilir.
Araştırma fareler üzerinde yapılmış olsa da insanlarda neler olabileceğine dair bize faydalı ipuçları veriyor.
Yaşlanmış hücrelerin çıkarılmasının obez farelerin beyinlerini iyileştirmesi heyecan verici, bu da obeziteye bağlı beyin sorunlarına yardımcı olacak bir yol ortaya koyuyor.
Navitoclax kullanılarak obez farelerin beyinlerindeki yaşlanan hücrelerin ortadan kaldırılması, beyin damar yapısını iyileştirmiş gibi görünüyordu; bu da obeziteye bağlı bilişsel gerilemeyle başa çıkmanın iyi bir yolu olabilir.”
Ünlüişler, yine de daha fazla kanıta ihtiyaç duyulduğunu belirterek “İlgili moleküler mekanizmalar hakkında daha fazla araştırma yapmak ve Navitoclax’ın insan bilişsel işlevindeki güvenliğini ve etkinliğini değerlendirmek aydınlatıcı olacaktır” diye ekledi.
Sağlıklı bir kiloyu korumak bilişsel işlevi koruyabilir
Negri, sağlıklı kiloyu korumanın veya obezitesi olan kişiler için kilo vermenin ileri yaşlarda serebrovasküler ve bilişsel değişiklikleri önlemeye yardımcı olduğunu belirtti ve şöyle devam etti:
“Birincil hedefimiz, yaşlanan hücrelerin hem doğal yaşlanma sürecinde hem de obezite ile ilişkili olarak oynadığı özel rolü araştırmak.
Bu alanlara odaklanarak yaşlanmanın bedenlerimizi ve zihinlerimizi etkilediği temel mekanizmaları ortaya çıkarmayı amaçlıyoruz.
Sonuçta araştırmamız, yalnızca yaşlanma sürecini iyileştirmekle kalmayıp aynı zamanda sonraki yıllarımızda genel yaşam kalitesini de önemli ölçüde artıran, hedefe yönelik, etkili stratejiler geliştirmenin önünü açmayı amaçlıyor.
Kilo vermek ve sağlıklı bir kiloyu korumak inflamasyonu ve oksidatif stresi azaltabilir; bunların her ikisi de serebrovasküler hasar ve bilişsel gerilemeyle ilişkilidir.
Ek olarak sağlıklı bir kilo, beyin sağlığıyla yakından bağlantılı olan iyi fiziksel sağlığı da destekler.”
Obezite Cerrahisi Nedir? İşte Obezite Hakkında Bilgiler (Video)
Obezite nedir? Kaç kilo obezite oluyor?
