Dünya genelinde her yıl obezite oranı artıyor. Yoğun hayat temposu sebebiyle hazır ve yağlı gıdaların sıklıkla tüketilmesi, hareketsiz yaşam tarzının her yaş grubunda benimsenmesi aşırı kilo alınmasının en büyük sebebi. Peki, yalnızca bilinçsiz beslenme ve spordan uzak durmak mı obeziteye yol açıyor. İşte, obezite hakkında tüm merak ettikleriniz….
Obezite nedir?
Aşırı kilo ve obezite, sağlığı bozabilecek anormal veya aşırı yağ birikimi olarak tanımlanmaktadır.
Vücut kitle indeksi (BMI), yetişkinlerde fazla kilolu ve obeziteyi sınıflandırmak için yaygın olarak kullanılan, boya göre kilonun basit bir indeksidir. Bir kişinin kilogram cinsinden ağırlığının, metre cinsinden boyunun karesine (kg/m 2 ) bölünmesiyle tanımlanır .
Yetişkinler için DSÖ aşırı kilo ve obeziteyi şu şekilde tanımlamaktadır:
aşırı kilo, 25’ten büyük veya ona eşit bir BMI’dir; Ve
Obezite, 30’dan büyük veya ona eşit bir BMI’dir.
Kaç kilo obeziteye girer?
Kişinin ağırlığının boyunun karesine bölünmesiyle elde edilen rakam ile kişinin obez olup olmadığı öğreniliyor.
Buna bağlı olarak,
20 – 24.9 ise normal
25 – 29.9 ise kilolu
30 – 34.9 ise obez
35 – 39.5 ise tip 2 obez
40 – 49.9 ise morbid obez
50 ve üzeri ise süper obez diye kabul ediliyor.
Obezite nedenleri nelerdir?
Obezite ve aşırı kilonun temel nedeni, tüketilen kalori ile harcanan kalori arasındaki enerji dengesizliğidir. Obezitenin en önemli sebepleri şöyle:
Yağ ve şeker oranı yüksek, enerji açısından yoğun gıdaların alımının artması
Pek çok iş türünün giderek hareketsiz hale gelmesi, ulaşım modlarının değişmesi ve kentleşmenin artması nedeniyle fiziksel hareketsizlikte artış.
Genetik de bazı kişilerde obezitenin nedeni olabilir. Genleriniz vücudunuzun yiyecekleri nasıl kullandığını ve yağ depoladığını etkileyebilir.
Ayrıca, zaman zaman kilo alımına katkıda bulunabilen, tiroid bezinin az çalışması (hipotiroidizm) gibi bazı altta yatan sağlık sorunları da vardır ; ancak bu tür durumlar, ilaçlarla etkili bir şekilde kontrol edildiklerinde genellikle kilo sorunlarına neden olmaz.
Steroidler ve yüksek tansiyon, diyabet veya zihinsel sağlık sorunlarına yönelik bazı ilaçlar da dahil olmak üzere bazı ilaçlar da insanların kilo alma olasılığını artırabilir.
Obezitenin yol açtığı sağlık sorunları nelerdir?
Obeziteyle yaşamak, günlük aktivitelerde zorluklar ve ciddi sağlık sorunları da dahil olmak üzere çok sayıda başka soruna neden olabilir.
Obeziteyle ilgili günlük sorunlar şunları içerir:
- Nefes darlığı
- Yoğun terleme
- Horlama
- Fiziksel aktivite yapmada zorluk
- Çoğu zaman çok yorgun hissetmek
- Eklem ve sırt ağrısı
- Düşük güven ve özgüven
- İzole edilmiş hissetmek
Obeziteyle yaşamanın getirdiği psikolojik sorunlar aynı zamanda aileniz ve arkadaşlarınızla olan ilişkilerinizi de etkileyebilir ve depresyona yol açabilir.
Obeziteyle yaşamak aynı zamanda aşağıdakiler de dahil olmak üzere potansiyel olarak ciddi birçok sağlık sorununun ortaya çıkma riskinizi de artırabilir:
- Tip 2 diyabet
- Yüksek tansiyon
- Yüksek kolesterol ve ateroskleroz (yağ birikintilerinin atardamarlarınızı daralttığı yer), bu da koroner kalp hastalığına ve felce yol açabilir
- Astım
- Metabolik sendromu
- Bağırsak kanseri , meme kanseri ve rahim kanseri dahil olmak üzere çeşitli kanser türleri
- Mide asidinin mideden yemek borusuna sızdığı gastro-özofageal reflü hastalığı (GORD)
- Safra taşları
- Doğurganlığın azalması
- Osteoartrit , eklemlerinizde ağrı ve sertlik içeren bir durum
- Uyku apnesi , uyku sırasında nefes almanın kesintiye uğramasına neden olan, gündüz uykululuğuna yol açabilen ve trafik kazası riskinin artmasına, ayrıca diyabet, yüksek tansiyon ve kalp hastalığı riskinin artmasına neden olabilen bir durum
- Karaciğer hastalığı ve böbrek hastalığı
- Bir kadının hamilelik sırasında kan basıncında potansiyel olarak tehlikeli bir artış yaşadığı gestasyonel diyabet veya preeklampsi gibi hamilelik komplikasyonlarına yol açar.
Çocuklarda obezite neden oluyor?
Vücudunuz kullanılmayan enerjiyi vücut yağı olarak depolar. Sağlıklı bir kiloyu korumak için, yediğiniz gıdalardan gelen enerjiyi kullanmanız gerekir. Kullandığınızdan fazlasını yerseniz vücudunuz fazla enerjiyi yağ olarak depolar.
Çocukların aşırı kilolu ve obez olmasına neden olabilecek faktörler şunlardır:
Yiyecek seçimleri: Sağlıklı seçenekler yerine yüksek yağlı ve şekerli yiyeceklerin seçilmesi yer alır.
Fiziksel aktivite eksikliği: Tüm dünyada çocuklar geçmişe göre daha az aktif. Çocukların çoğu evde ve ekran önünde zaman geçiriyor.
Ekran alışkanlığı: Çocuklar günde ortalama 2,5 saat televizyon izliyor, ayrıca bilgisayar ve diğer elektronik oyunları kullanarak vakit geçiriyorlar. Görünüşe göre bu eğlenceler aktif olanların yerini alıyor.
Aşırı kilolu ebeveynler: Bir ailenin yeme düzeni, çocuğun sağlıklı bir kiloda kalıp kalmaması üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Bazı aşırı kilolu ebeveynler, sağlıklı kiloya sahip ebeveynlere kıyasla çocuklarının da fazla kilolu olması konusunda daha az endişe duyabilir.
Genetik: Bazı nadir gen bozuklukları çocuklukta ciddi obeziteye neden olur. Pek çok insanda birlikte hareket eden belirli genler muhtemelen bazı çocukları obeziteye karşı daha duyarlı hale getiriyor. Ailede aşırı kilolu olma eğilimi varsa ebeveynlerin tüm aile için sağlıklı yiyecek seçimleri yapma konusunda daha bilinçli olmaları gerekir.
Obezite tedavisinde neler var?
Obeziteyi tedavi etmenin en iyi yolu sağlıklı, düşük kalorili bir diyet ve düzenli egzersiz yapmaktır. Kilo vermek için neler yapılır?
Diyetisyeniniz tarafından önerildiği şekilde dengeli, kalorisi kontrollü bir diyet uygulayın.
Haftada 150 ila 300 dakika (iki buçuk ila beş saat) hızlı yürüyüş , koşu, yüzme veya tenis gibi aktiviteler yapın.
Yavaş yiyin ve aşırı yemeye yönelebileceğinizi bildiğiniz durumlardan kaçının.
Yiyecek ve yeme hakkındaki düşüncelerinizi değiştirmenize yardımcı olması için eğitimli bir sağlık uzmanından psikolojik destek almaktan da yararlanabilirsiniz.
Bazı durumlarda uzmanlar, diyet ve sporun yanı sıra ilaç tedavisi de önerebilir.
Obezite cerrahi tedavi yöntemleri nelerdir?
Günümüzde obezite cerrahisinde üç yöntem vardır. Bunlar içinde en yaygını tüp mide ameliyatıdır. İkinci sırada normal bypass (Roux-en-Y), üçüncü sırada da mini bypass ameliyatı gelmektedir.
Rüştü Onur Atilla’nın mide küçültme ameliyatı ile 1 yılda 45 kilo vermesinin ardından yaptığı paylaşım tüm dikkatleri üzerine çekti. Bu paylaşımının ardından Doç. Dr. Muhammed Coşkun ile Obezite ve Metabolik Cerrahi hekimi Prof. Dr. Halil Coşkun arasında tartışma yaşandı.
Obezite tanımı, teşhisi, tedavisi
