Geçmiş araştırmalar zeytinyağı kullanımını çeşitli sağlık sorunları ve rahatsızlıkları için daha az riskle ilişkilendirmiş olsa da, bir kişinin en iyi sağlık yararları için tüketmesi gereken zeytinyağı miktarı bilinmemekte.
Florida Üniversitesi’nden araştırmacılar, düşük veya yüksek kullanımlı bir sızma zeytinyağı (EVOO) diyetinin ardından kan dolaşımındaki ‘kötü’ kolesterol miktarının düştüğünü buldular.
Bilim insanları ayrıca düşük kullanımlı bir EVOO diyetine bağlı kalan katılımcıların 4 haftalık devretme döneminde kardiyometabolik belirteçlerinde iyileşmeler görmeye devam ettiğini keşfettiler.
Akdeniz diyetinin temel direği sızma zeytinyağı
Zeytinyağı, son birkaç yıldır çok popüler hale gelen Akdeniz diyetinin temelini oluşturur.
Önceki çalışmalar zeytinyağı kullanımını yüksek tansiyon, iltihaplanma, yüksek kolesterol, bilişsel gerileme, obezite ve tip 2 diyabet, Alzheimer hastalığı, kanser ve kardiyovasküler hastalık gibi çeşitli sağlık sorunları için azalmış riskle ilişkilendirmiştir.
Florida Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, şimdiye kadar net olmayan şeyin, bir diyette ne kadar sızma zeytinyağının en sağlıklı olduğu olduğunu söylüyor.
Yakın zamanda American Heart Association Dergisi’nde yayınlanan yeni çalışmalarıyla bilim insanları, diyette hem yüksek hem de düşük EVOO kullanımının, kan dolaşımındaki “kötü” kolesterolün bir ölçüsü olan ve kalp hastalığı için bir belirteç olan düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL-C) seviyelerinde bir azalma ile ilişkili olduğunu buldular.
Zeytinyağının düşük miktarı daha faydalı
Ancak araştırmacılar, 4 haftalık devretme döneminde, düşük seviyeli EVOO diyeti uygulayan katılımcıların, yüksek kullanımlı EVOO diyeti uygulayan katılımcılarla karşılaştırıldığında, yalnızca LDL-C seviyelerinde değil, aynı zamanda toplam kolesterol, yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterol (HDL-C), apolipoprotein B ve kan şekeri seviyelerinde de önemli ölçüde daha yüksek düşüşler yaşamaya devam ettiğini keşfettiler.
Yüksek kullanımlı ve düşük kullanımlı zeytinyağı diyetleri
Bu çalışma için araştırmacılar, 18 ila 79 yaşları arasında, aterosklerotik kardiyovasküler hastalık (ASCVD) için yüksek risk taşıyan 40 yetişkini (30 kadın ve 10 erkek) işe aldılar.
4 hafta boyunca, çalışma katılımcılarından tam gıda bitki bazlı bir diyet (WFPBD) izlemeleri istendi.
Katılımcıların bir kısmı, günde 4 yemek kaşığı EVOO kullandıkları yüksek kullanımlı bir EVOO diyeti uygularken, diğerleri günde 1 çay kaşığından az EVOO kullanan düşük kullanımlı bir diyet uyguladılar.
Florida Üniversitesi Kardiyovasküler Tıp Bölümü’nde yardımcı doçent ve bu çalışmanın baş yazarı olan Dr. Monica Aggarwal şunları söyledi:
“Bitki bazlı diyetlerin standart Amerikan diyetinden daha iyi olduğunu biliyoruz. Akdeniz Diyeti hakkında da ikna edici verilerimiz var.
Diyetin belirli bileşenlerinin daha fazla mı yoksa daha az mı faydalı olduğu henüz netleşmedi.
Akdeniz diyeti ile tam gıda bitki bazlı diyet arasındaki temel farklardan biri, diyetteki yağ ve özellikle zeytinyağı miktarıdır. EVOO’nun bir diyette iyi olup olmadığını veya alternatifinden daha az kötü olup olmadığını anlamak istedik.”
Zeytinyağı kullanımıyla LDL kolesterolünde ‘önemli azalma’
Araştırmacılar, 4 haftanın sonunda, yüksek veya düşük tüketimli EVOO diyetlerini uygulayan çalışma katılımcılarının kan LDL-C seviyelerinde önemli bir azalma olduğunu buldular.
Ek olarak, her iki EVOO kullanım grubu da toplam kolesterol, apolipoprotein B, HDL-C, kan şekeri ve yüksek hassasiyetli C-reaktif protein dahil olmak üzere kardiyometabolik belirteçlerde benzer azalmalar yaşadı.
Aggarwal, bitki bazlı diyetlerin Batı diyetine kıyasla daha düşük LDL seviyeleriyle ilişkili olması nedeniyle çalışmanın bulgularına şaşırmadıklarını söyledi.
Düşük EVOO kullanımı 4 haftalık devretme döneminde daha fazla fayda sağlar
Ek olarak, Aggarwal ve ekibi, düşük kullanımlı EVOO diyetini takip eden katılımcıların, yüksek kullanımlı EVOO diyetini takip edenlere kıyasla 4 haftalık devretme döneminde LDL-C seviyelerinde daha da fazla azalma yaşadığını keşfetti.
Düşük kullanımlı EVOO diyeti katılımcılarında, 4 haftalık devretme döneminde toplam kolesterol, HDL-C, apolipoprotein B ve glikoz seviyelerinde de daha yüksek düşüşler görüldü.
Aggarwal, “Bu temel bulgudur. Daha düşük miktarda EVOO ile LDL’de daha önemli düşüşler olduğunu bulduk. Bu, belki de EVOO’nun kendisinin bir diyetin iyi kısmı olmadığını gösteriyor. Daha büyük bir çalışma görmek istiyorum, Bu, yürütmek istediğim bir sonraki çalışma.” dedi.
‘Daha fazlası her zaman daha iyi değildir’
Bu çalışmayı inceledikten sonra, Kardiyolog Jennifer Wong ise şunları söyledi:
“Bulgular mantıklı. Daha az yağ içeren, hatta zeytinyağı gibi daha sağlıklı tekli doymamış yağ içeren bir diyetin daha iyi metabolik profillere yol açtı. Hem bitki bazlı beslenmeye hem de yağ miktarına bakan bu tür çalışmalar -ister zeytinyağı gibi tekli doymamış sağlıklı yağlar ister doymuş yağ olsun- insanlar daha sağlıklı seçeneklere rastgele atandığında gördüğümüz ani metabolik etkileri gerçekten vurgulamaya yardımcı oluyor.
Bu diyet değişikliklerinin uzun vadeli etkilerini sadece kan testlerinde değil, kalp krizi, felç ve kardiyovasküler nedenlerden kaynaklanan ölüm gibi kalp uç noktalarında da görmek isterim.”
Diyetinizde ne kadar zeytinyağı olmalı?
Bir kişinin her gün tüketmesi gereken yağ türünü ve miktarını hesaplamasına yardımcı olması için kayıtlı bir diyetisyen ve beslenme uzmanına başvurulmalı.
Genel olarak, günlük 1500-1800 kalorilik bir diyet için yağdan 450-540 kalori (günde 50-60 gram) önerilir.
1 yemek kaşığı zeytinyağı 120 kalori ve 14 gram yağ sağlar.
Zeytinyağı tüketmek demansa bağlı ölüm riskini %28 azaltıyor
