Son dönemde yaygınlaştı! Nedir bu OTC ilaçlar
Sağlık sorunları yaşayan pek çok kişi öncelikle bir hekime danışmak yerine doğruca eczanelerin yolunu tutuyor. Bu sebeple reçetesiz satılan ilaçlarda ciddi bir yükseliş mevcut. Peki, OTC ilaçlar toplum sağlığını etkiliyor?
OTC ilaçlar nedir, ne için kullanılır? 2019 yılının aralık ayında Çin’de başlayan ve hızla tüm dünyaya yayılan Covid-19 pek çok konuda alışkanlıklarımızı değiştirdi.
Ülkemizde ilk vaka Mart 2020’de tespit edildi. Ardından tüm dünyada olduğu gibi bizde de kapanmalar, yasaklar ve sosyal mesafe kuralları uygulandı. Aylarca evlere adeta hapis olduğumuz o günlerde evler birer okula, iş yerine, hastaneye hasta fırınlara dönüştü…
Hangi ilaçlar reçetesiz satılır
Özel sağlık kuruluşları online doktor görüşmelerini başlattı. Ardından üniversite hastaneleri ve aile sağlığı merkezleri online muayenelere ağırlık verdi. Pandeminin başlamasının üzerinden seneler geçti ancak dünya bu hastalıkla halen savaşıyor. Elbette kısıtlamalar olmadan…
Neredeyse hayat normale dönerken bazı alışkanlıklar ise devam ediyor…
Hastane ya da aile sağlığı merkezlerine gidip sıra beklemeden, hastalık riskini artırmadan kendi tedavisini kendileri uygulayanların sayısı arttı. Bu ise reçetesiz ilaçların satışını yükseltti.
Peki, nedir OTC ilaçlar?
OTC ilaç nedir?
Over The Counter (OTC) eczanelerden reçetesiz olarak satın alınabilen ilaçlara verilen isimdir. Bu gruptaki ilaçlar hekim kontrolü olmaksızın bireyin kendi ihtiyaçları doğrultusunda kendi kendine tedavisini sağlamak için eczaneden reçetesiz olarak temin edebileceği ilaçlardır.
OTC ilaç örnekleri, OTC ağrı kesiciler hangileri?
Ağrı kesici-ateş düşürücü: Asetaminofen, Salisilik asit, non stteroidal anfi inflamatuvar
Öksürük: Dekstrometorfan, Guaifenesin
Boğaz ağrısı, baş ağrısı: Asetaminofen, İbuprofen, Benzokain, Dehidratedgliserin
Sinüs tıkanıklığı: Tuzlu su, okyanus suyu
Burun akıntısı, göz akıntısı: Difenhidramin, Loratadin, Setirizin, Feksofenadin
Mide sorunları: Bizmut subsalisilat, Simetikon, Dimenhidrinat, Emetrol,Ranitidin, Omeprazol, Lansoprazol, Antiasitler
OTC ilaçların zararları nelerdir?
Çoğu kişi reçetesiz satılan ağrı kesicilerin tehlikeli olduğunu düşünmüyor çünkü bunları satın almak için reçeteye ihtiyacınız yok. Çoğu durumda, talimatlara uygun kullanıldıklarında oldukça güvenlidirler. Ancak bazı büyük risklere sahip olabilirler. Bu, özellikle talimatları takip etmemeniz durumunda geçerlidir.
Reçetesiz satılan ağrı kesicilerle ilgili en ciddi sorunlardan biri, bunların aynı anda çok fazla alınmasıdır. Bir ilacı tavsiye edilenden daha fazla alırsanız sağlık sorunlarına neden olabilir. Sık sık çok fazla asetaminofen alırsanız ciddi karaciğer hasarına ve hatta ölüme neden olabilir.
Bazı öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları ile alerji ilaçlarında diğer bileşenlerin yanı sıra asetaminofen veya NSAID bulunabilir. Bu nedenle aldığınız tüm ilaçların prospektüslerini okumalısınız.
Ağrı kesiciler diğer ilaçlarla, özellikle de kan sulandırıcılarla zararlı reaksiyona girebilir. Herhangi bir reçeteli ilaç kullanıyorsanız, herhangi bir OTC ağrı kesici almaktan kaçınmanız gerekip gerekmediğini sağlık uzmanınıza sorun. Ayrıca bazı reçetesiz ağrı kesiciler bazı sağlık koşullarını daha da kötüleştirebilir. Bu nedenle hangilerinin sizin için güvenli olduğunu sağlık uzmanınızdan öğrenin.
Herhangi bir OTC ilacı satın almadan önce eczacınıza danışın. Sağlık geçmişinize veya durumunuza göre sizin için en iyi ilacı seçmenize yardımcı olabilirler.
OTC ilaç kullanırken dikkatli olun!
Reçetesiz soğuk algınlığı ilaçları tehlikeli olabilir
Medipol Üniversitesi Çamlıca Hastanesi İç Hastalıkları ve Nefroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Şehmus Özmen, 2022 yılı verilerine göre satılan her 100 kutu ilaçtan 8.1 tanesinin soğuk algınlığı ilacı olduğunu aktardı. Soğuk algınlığı ilaçlarının farklı ilaç kombinasyonlarından üretildiğini aktaran Prof. Dr. Şehmus Özmen, “Bu ilaçlar hastalığa neden mikroorganizmaya dönük olmayıp, belirtilere dönük etkinlik gösterir. Bunların içeriğinde dekonjestanlar, uyarıcı, anti-alerjik ve nonstreoid antiinflamatuar moleküller bulunur. Amaç vücut -kas ağrısı, burun tıkanması, burun akıntısı, gözlerde sulanma, hapşırma, ateş yüksekliği gibi şikayetlerinin azaltılması ve hastanın bu dönemi daha rahat geçirmesidir. Reçetesiz alınabilmesi ve kolay ulaşılması gibi etmenlerde dolayı bu ilaçlar hastalar tarafından sıklıkla hekime gitmeden ilk kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar tablet, granül-saşe veya şurup şeklinde olabilirler. Bu kombinasyon ilaçlarının kullanımıyla, birden fazla ilacın yan etkilerine maruz kalınır” ifadelerini kullandı.
Şehmus Özmen: Mutlaka okuyun
Bu ilaçları kullanmadan önce mutlaka içeriğinin incelenmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Şehmus Özmen, bilinçsizce kullanılan soğuk algınlığı ilaçlarının vücutta tahribatlara yol açabileceğini söyledi ve şöyle devam etti:
“Bu ilaçların çoğunda hava kanalındaki tıkanıklıkların açılması amacıyla bir psödöefedrin, fenilefrin, efedrin gibi dekonjestan madde bulunur. Dekonjestanlar vazokonstriksiyon yaparak kan basıncını yükseltir. Ayrıca uyarıcı olarak kalp hızını arttır, kaygı ve uykusuzluğa neden olur.
Kalp ve damar hastalığı, hipertansiyon, diyabet, anjina ve çarpıntı sorunu olan hastalarda durumu kötüleştirebilir. Soğuk algınlığı ilaçlarında en yaygın olarak bulunan parasetamol (asetaminofen) ise ağrıyı azaltıp ateşi düşürmek için kullanılır.
Bu grubun en az tehlikeli olan bileşenidir. Ancak günlük 4 gramdan fazla alındığında veya alkolle birlikte olduğunda karaciğere zarar verebilir. Kronik karaciğer hastalarının daha düşük dozlardan etkilenebileceği akılda tutulmalıdır. Kullanılan diğer ağrı kesici ateş düşürücü grubu ise ibuprofen gibi nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlardır. Bu ilaçlarda ağrıyı azaltma ve ateşi düşürme amacıyla kullanılırlar.
Ancak mide bağırsak ülseri, gastrit, mide kanaması, tuz ve sıvı tutulması ve kan basıncı yüksekliğine neden olabilirler. Difenhidramin, klorfeniramin vb antihistaminikler de soğuk algınlığı ilaçlarında mutlaka yer alırlar. Bunlar histamin salınımını azaltarak burun akıntısını, hapşırma ve gözlerde sulanmayı engeller. Yaşlı bireylerde mesaneden idrar boşaltmada zorluklara ve aşırı uyku hali konfüzyona neden olabilir.”
65 yaş üstü dikkatli olmalı
65 yaş üstü, hipertansiyon, kalp-damar hastalığı, ritim bozuklukları, inme, kronik karaciğer böbrek hastalıkları, mide ülseri hikayesi olanların bu ilaçları kullanırken dikkat etmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Şehmus Özmen, “Soğuk algınlığına karşı alınacak en iyi tedbir bu hastalıklardan korunmaktır. Düzenli uyku, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz ile savunma sistemini güçlendirmek, el yıkama kamusal alanda maske, iç mekanların havalandırılması, hasta bireylerle temastan kaçınılması, sağlık otoriteleri tarafında önerilen şekilde aşıların uygulanması korunmada öncelikli yöntemlerdir” dedi.
