COVİD-19 salgınının zirve noktası geçmişte kalmış olabilir ancak birçok insan için etkileri uzun süreli Covid şeklinde devam ediyor. Yeni bir araştırma uzun covid ile demir eksikliği arasında bir bağlantı buldu.
Yorgunluktan sindirim sorunlarına ve beyin bulanıklığına kadar uzanan semptomlarla uzun süreli COVID, kişinin günlük işleyişi üzerinde derin bir etkiye sahip olabilir.
Araştırmacılar bunun uzun süreli Kovid-19’u önlemek ve tedavi etmek için yeni yollar gösterebileceğini öne sürüyor.
SARS-CoV-2 enfeksiyonu (COVID-19’a neden olan virüs) genellikle yalnızca hafif bir hastalıkla sonuçlanır, ancak bazıları için hastaneye kaldırılmaya ve hatta ölüme yol açabilir.
İlk enfeksiyon ne kadar şiddetli olursa olsun, bazı insanlar için COVID-19, arkasında hoş karşılanmayan bir miras bırakıyor; uzun süreli COVID.
Araştırma, SARS-CoV-2 ile hastalanan kişilerin %10’a kadarının uzun süre boyunca Covid geliştirebileceğini ve Covid-19 nedeniyle hastaneye kaldırılanların %50 ila %70’inin devam eden semptomlar yaşadığını öne sürüyor.
Uzun Covid belirtileri şunlardır;
- Günlük yaşamı etkileyen yorgunluk
- Fiziksel veya zihinsel efordan sonra belirtilerin kötüleşmesi
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı ve kalp çarpıntısı
- Bilinç kararması
- Uyku problemleri
- Mide ağrısı ve ishal.
Uzun COVID’in nedeni şu anda bilinmemektedir, ancak Nature Immunology’de yayınlanan yeni araştırma, ilk hastalık sırasında demir seviyelerindeki bozulma ile uzun süreli COVID semptomları arasında bir bağlantı buldu.
Moleküler Mikrobiyoloji ve İmmünoloji başkanı ve Maryland’deki Johns Hopkins Bloomberg Halk Sağlığı Okulu’nda profesör olan ve bu araştırmaya dahil olmayan Arturo Casadevall, Medical News Today’e şunları söyledi:
“Makale, düşük serum demiri de dahil olmak üzere, KOVİD sonrası sekeller (PASC) veya uzun Covid ile bağlantılı olarak demir metabolizmasının değiştiğini bildirmektedir.
Yazarların da belirttiği gibi, uzun COVID inflamatuar bir durum olduğu ve inflamasyon genellikle azalan demir seviyeleriyle ilişkili olduğu için sonuçlar şaşırtıcı değil.”
Uzun Covid demir eksikliği bağlantısı
Uzun süreli COVID’de görülen belirtilerin çoğu, düşük demir seviyelerinin veya demir eksikliği anemisinin neden olduğu semptomlara benzer, bu nedenle araştırmacılar SARS-CoV-2’nin demir metabolizması üzerindeki etkisini araştırdı.
Araştırmacılar, semptomların ilk başlangıcından sonraki 1 yıl boyunca, değişen şiddette COVID-19’a yol açan virüse yakalanan 214 kişiyi değerlendirdi.
Araştırmacılar, katılımcıları COVID-19 semptomlarının ciddiyetine bağlı olarak beş gruba ayırdı:
- Asemptomatik
- Hafif semptomatik
- Ek oksijen gereksinimi olmadan orta düzeyde
- Ek oksijen gereksinimi ile orta düzeyde
- Destekli ventilasyonla şiddetli
Katılımcıların yaşları 17 ile 89 arasında değişiyordu ve 3’ten 5’e kadar olan gruplar çoğunlukla daha yaşlıydı. 3’ten 5’e kadar olan gruplardakilerin tümü hastalıkları sırasında hastaneye kaldırıldı.
Araştırmacılar belirtilerin başlangıcından sonraki 352. güne veya asemptomatik grup için ilk pozitif sürüntü örneğine kadar çeşitli zaman noktalarında eşleşen kan, plazma ve serum örneklerini aldı. Bunları hiç COVID-19 geçirmemiş kişilerden alınan örneklerle eşleştirdiler.
COVID-19 demir metabolizmasını nasıl bozuyor?
Araştırmacılar, KOVİD-19 sırasında ve sonrasında çeşitli bağışıklık hücresi anormallikleri bulduklarını ve bu bağışıklık sistemi bozulmasının, en şiddetli semptomları yaşayanlarda en uzun süre devam ettiğini söyledi.
Hastaneye kaldırılanlarda araştırmacılar, akut hastalık sırasındaki yüksek düzeyde inflamasyona demir metabolizmasındaki bozulmanın eşlik ettiğini buldu.
Bu, demir düzenleyici hormon hepsidinin artan seviyeleriyle birlikte serum demir seviyelerinde bir düşüşe yol açtı.
Bu katılımcılar aynı zamanda enfeksiyondan sonra 180 güne kadar yüksek kalan demir depolama proteini ferritin konsantrasyonlarında da artışa sahipti; bu da devam eden inflamasyonun ve hücrelerde demir tutulumunun göstergesiydi.
Tersine, akut enfeksiyon sırasında katılımcıların serum demir seviyeleri düşüktü ve en ciddi şekilde etkilenen grupta enfeksiyondan sonraki 270. güne kadar düşük kaldı.
Demirin kullanılabilirliğinin değişmesi, vücutta oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerindeki (eritrositler) hemoglobin düzeylerini etkiler. Daha ciddi şekilde etkilenen gruplarda hemoglobin, enfeksiyondan sonraki 90 güne kadar düşük kaldı.
Düşük serum demiri, yüksek serum ferritini ve yüksek serum hepsidin, birçok hastalıkta yaygın olan ve yorgunluğa, halsizliğe, kardiyovasküler performansın ve egzersiz toleransının azalmasına, öğrenme ve hafıza kapasitesinin bozulmasına yol açan inflamatuar aneminin karakteristiğidir.
Grup 1 ve 2’deki katılımcılar çok az sistemik inflamasyon gösterdi ve demir seviyelerinde herhangi bir bozulma olmadı.
Şu anda Bristol Üniversitesi’nde kıdemli araştırma görevlisi olan ve Cambridge Üniversitesi’ndeyken araştırma üzerinde çalışan Dr. Aimee Hanson, bir basın açıklamasında şunları söyledi:
“Demir seviyeleri ve vücudun demiri düzenleme şekli SARS-CoV-2 enfeksiyonu sırasında erkenden bozuldu ve iyileşmesi çok uzun zaman aldı, özellikle de aylar sonra uzun COVID bildiren kişilerde.
Vücudun düşük demir mevcudiyetini ve bunun sonucunda ortaya çıkan anemiyi daha fazla kırmızı kan hücresi üreterek düzeltmeye çalıştığına dair kanıtlar görmemize rağmen, devam eden iltihaplanma karşısında pek de iyi bir iş çıkarmıyordu.”
Uzun süreli COVID tedavileri için bu ne anlama gelebilir?
Demir düzensizliği enfeksiyona karşı doğal bir tepkidir; vücut, patojenleri bu temel mineralden mahrum bırakmak için kan dolaşımından demiri çıkararak tepki verir.
Bununla birlikte, bağışıklık tepkisi ve bunun sonucunda ortaya çıkan iltihaplanma devam ederse, kırmızı kan hücreleri demirden yoksun kalır ve bu da anemide ve uzun süreli COVID’li birçok insanda görülen semptomlara yol açar.
Ancak Hanson, soruna neden olan şeyin demir eksikliği değil, demirin vücutta nasıl dağıldığı olduğuna dikkat çekti:
“Bu, kişilerin vücutlarında yeterli demirin bulunmaması anlamına gelmiyor, sadece demirin yanlış yerde sıkışıp kalması anlamına geliyor. İhtiyacımız olan şey, demiri yeniden harekete geçirip kan dolaşımına geri çekmenin ve burada kırmızı kan hücreleri için daha yararlı hale gelmenin bir yoludur.”
Casadevall da şunları ekledi:
“Bulgular, uzun Covid belirtilerinin bazılarının değişen demir metabolizmasının sonucu olduğu olasılığını artırıyor.
Uzun süreli COVID hastası olan hastalar, bu çalışmanın sonuçlarını, çok fazla demir toksik olabileceğinden demir takviyesinin semptomlarına cevap olduğu şeklinde yorumlamamalıdır.
Bunun yerine demir takviyesinin gerekli olup olmadığı konusunda doktorlarına danışmalıdırlar.
Bu makalenin önemi, uzun süreli Kovid-19 vakalarında demirin rolünü içeren yeni bir araştırma açısı önermesidir. Bu bulguların klinik uygulamada nasıl kullanılacağını bilmek ek klinik çalışmalara ihtiyaç duyacaktır.”
Uzun covid sırasında sağlıklı beslenme önemli
Kimler magnezyum ve B6 vitaminini birlikte kullanabilir?
