Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesinde görevli Acil Tıp Uzmanı Prof. Dr. Halil Kaya, son günlerde artan mantar zehirlenmelerine karşı uyarılarda bulundu.
Mantar zehirlenmesi organ yetmezliğine sebep
İl Sağlık Müdürlüğünden yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Kaya, tüm zehirlenmeler arasında acil servise başvuruların yüzde 10’unun mantar zehirlenmelerinin oluşturduğunu bildirdi.
Vakaların yüzde 70’inin 6 yaşın altındaki çocuklar olduğunu belirten Kaya, “Mantar zehirlenmeleri, çok basit şikayetten karaciğer yetmezliği ve karaciğer nakli gibi çok dramatik sonuçlara kadar gidebilen ciddi klinik tablolar meydana getirebilmektedir. Ayrıca böbrek yetmezliği şeklinde ciddi sonuçlara yol açabilmektedir.” ifadesini kullandı.
Mantar tüketirken dikkatli olun
Prof. Dr. Kaya, halk arasında “Yıllardır bu mantarı tüketiyoruz, hiçbirimize bir şey olmuyor” gibi bir yaklaşımın sakıncalarına dikkati çekti.
“Biz mantarı ısıttık, pişirdik, dondurduk, bunun zehirliliği kalkmıştır” gibi bir yaklaşımın da doğru olmadığını vurgulayan Kaya, şöyle devam etti:
“Çünkü bunlar ısıya dayanıklıdır. Bu yüzden toksinin etkisi ortadan kalkmamaktadır, buna da özellikle dikkat etmek gerekiyor. Ayrıca mantarın tipini, şeklini ne kadar iyi biliyorum desek de bu zehirlidir ya da bu zehirsizdir gibi bir değerlendirmemiz yok. Mantarların çoğu iyi huylu, sadece basit bulantı ve ishallerle geçiştirilebilecek sorunlara yol açtığı gibi amanita grubu dediğimiz mantar grubunda karaciğer yetmezliği özellikle karaciğer naklini gerektirecek düzeyde soruna yol açabilir.”
6 saat sınırı çok önemli
Kaya, bir kişi mantar yediğinde şikayetlerin erken veya geç başlaması çok önemli olduğunu belirti.
İlk 2 saat içinde başlayan mantar zehirlenmeleriyle ilgili klinik tabloların nispeten daha iyi seyirli olduğuna değinen Kaya, “6 saatten sonra eğer kişide belirtiler ortaya çıkmaya başlıyorsa bu tür zehirlenmeler mantar zehirlenmesi açısından daha çok önem arz etmektedir. Buna da özelikle vatandaşlarımızın toplumumuzun dikkat etmesi gerekmektedir.” uyarısında bulundu.
Kaya, mantar zehirlenmesi nedeniyle özelikle bulantı, kusma ve ishal şikayetleri bulunanların mümkün olan en kısa sürede acil servislere başvurup uygun şekilde sıvı ve elektrolit tedavisi alması gerektiğini aktardı.
İlaveten aktif kömür uygulaması yapılması, bulantı ve kusmasını giderme amacıyla ilaç uygulamasının gerektiğini bildirerek, “Bu kişilerin özellikle sıvı elektrolit uygulamasına bağlı olarak böbrek yetmezliği gelişimi gibi bir ihtimalde bulunduğu için bu tedaviyi ihmal etmemeleri mümkün olan en kısa sürede acil servise başvurmaları yerinde olacaktır.” bilgisini verdi.
Mantar neden zehirler?
Doğadan toplanılan ve türü bilinmeyen mantarların yenilmesi sonucu bakteriyel bulaş, alerjik tepkimelerin gelişmesi dışında mantar bitkisinin topraktan aldığı ağır metallerden dolayı ortaya çıkan zehirlenme tablosunun daha ağır seyretmesine neden olur.
Mantar zehirlenmesi belirtileri
Zehirlenme belirtileri mantarda bulunan zehrin niteliğine göre değişir. Belirtiler, bazı mantar türlerinin yenmesini takiben 2 saat sonra, bazı mantar türlerinin yenmesini müteakiben de 6 saat sonra ortaya çıkabilir.
Mantarın yenmesini takiben 2 saat gibi kısa bir sürede zehirlenme belirtilerine sebep olan mantarların yenmesi durumunda:
- Sersemlik,
- Uykuya meyil,
- Tansiyon düşüklüğü,
- Bulanık görme,
- Yüz ve boyunda kızarma,
- Nabızda artış,
- Ağızda metal tadı,
- Bulantı ve kusma ile
- Terleme görülebilir.
Mantarda bulunan zehirli maddenin özelliğine göre, yendikten 6 saat sonra gelişebilen zehirlenme belirtileri ise:
Bulantı, Kusma, İshal, Ateş, Nabız artışı, Kann ağrısı ile Daha sonra karaciğer ve böbrek bozuklukları ile bu organların bozukluklarına bağlı belirtiler şeklindedir.
Sonuçta koma ve ölüm de söz konusu olabilmektedir.
Kültür mantarları zehirler mi?
Kültür mantarları bünyelerinde zehirli maddeleri bulundurmadığından bir zehirlenme görülmesi mümkün değildir.
Ancak, bu mantarların yetiştiği ortam itibarıyla, bazı mikroorganizmalar mantarların üzerinde bulunabilir. Bu mikroorganizmayla bulaşık mantarların çiğ olarak yenmesi sonucunda çok hafif mide ve bağırsak şikâyetlerinin gelişebileceği de unutulmamalıdır.
Bunlara ilaveten, mantar alırken ambalajlı olanlar tercih edilmeli; ayrıca, ambalajda tüketiciyi bilgilendirmeye yönelik bazı bilgilerin yer aldığı etiketlerin olup olmadığına da dikkat edilmelidir.
İngiliz tuzunun faydaları! Epsom tuzu migrene iyi gelir mi?
Mantarlarla ilgili doğru bilinen yanlışlar
Mantarlarla alakalı olarak halk arasında, aşağıdaki belirtildiği biçimde ilmî değeri olmayan yaygın inanışlar da vardır.
- Yoğurtla yenen mantar zehirlemez.
- Pişirilen mantarda zehir yok olur.
- Sirkeli ve tuzlu suda kaynatmakla mantarın zehri alınır.
- Kurutulmuş mantarın yenmesiyle zehirlenme olmaz.
- Çayırlarda yetişen mantarlar zehirli değildir.
- Mantar koparıldığında rengi değişmezse mantar zehirsizdir; mantarın iç kısmı mavileşirse bu mantar zehirlidir.
- Ağaçlardaki mantarlar zehirsizdir.
- Zehirli mantar gümüş kaşıkla pişirilirse kaşık kararır.
- Salyangozlar zehirli mantarları yemezler.
